Jezioro Bełdany
4.2.19. Jezioro Bełdany
4.2.19.1. Plan głębokościowy, IRŚ, Olsztyn 2004
4.2.18. Jezioro Bełdany
Bardzo malownicze, rynnowe jezioro położone wśród lasów Puszczy Piskiej, w obrębie Mazurskiego Parku Krajobrazowego. Wypełnia ono południową część, ponad 35-kilometrowej rynny ciągnącej się od Rynu aż po Ruciane - Nidę. Jezioro składa się z wyraźnie wyodrębnionych dwóch części - południowej, o mocno rozwiniętej linii brzegowej, i północnej, węższej i mniej urozmaiconej. Bełdany na północy łączą się z jeziorem Mikołajskie, a na południowym - wschodzie, poprzez wodną śluzę komorową Guzianka z jeziorem Guzianka Mała. Istnieje jeszcze kilka innych połączeń zbiornika wodnego z małymi jeziorkami: Flos (w południowo – wschodniej części), Jaśkowskie (Zat. Wygryńska), Wygryny (Zat. Wygryńska), Smolak Mały i Smolak (środkowo - wschodnia część).
Zbiornik charakteryzuje się rozwiniętą linią brzegową oraz urozmaiconą rzeźbą dna.
Brzegi odznaczają się wieloma półwyspami i zatokami, z których największe leżą po zachodniej stronie jeziora przy miejscowościach Wygryny i Iznota. Dno akwenu bogate jest w kilkudziesięciometrowe głębie leżące obok kamienistych górek. Średnia głębokość akwenu wynosi 10 m. Na obszarze jeziora znajduje się osiem niewielkich wysp. Niektóre są płaskie i niskie, inne wysoko wyniesione nad lustro wody. Powierzchnia jeziora Bełdany wynosi 940,6 ha, z czego 3,3 ha stanowi powierzchnia wysp.[1]
Brzegi jeziora są przeważnie wysokie, miejscami strome, otoczone lasami. Tylko w sąsiedztwie zatoki Wigryńskiej i oraz zatoki Iznockiej obrzeża akwenu są niskie, podmokłe i w części zajęte przez łąki i pola uprawne.
Linia brzegowa akwenu jest marnie zarośnięte. Roślinność wodna porasta odcinki linii brzegowej przeważnie wąskim pasem. Większe skupiska roślin występują tylko w dużych zatokach.
Na obrzeżach akwenu znajduje się wiele miejscowości. Na wschodnim brzegu, na krańcu północy leży miejscowość Wierzba oraz Popielno, na południu z kolei znajdują się Piaski. Wzdłuż zachodniego brzegu, od północy rozmieszczone są kolejno Iznota, Kamień oraz Wygryny.
Na jeziorze w części północnej, gdzie jezioro Bełdany łączy się z jeziorem Mikołajskie funkcjonuje linowy prom samochodowy skracający drogę z Mikołajek do Wierzby, Popielona i Niedźwiedziego Rogu.
Dla jeziora Bełdany przeanalizowany został jedynie plan głębokościowy.
4.2.19.1. Plan głębokościowy, IRŚ, Olsztyn 2004
Rysunek 89. Plan głębokościowy jeziora Bełdany
Źródło:Wielkie Jeziora Mazurskie. Południe, IRŚ, Olsztyn 2004
Analizując charakterystykę głębokościową jeziora Bełdany stwierdzić można, że średnia głębokość zbiornika wodnego wynosi około 10,0 m. Według danych na głębokościowym planie jeziora, miejsca o największej głębokości pojawiają sie na obszarze środkowego odcinka akwenu. Głębokość maksymalna wynosi 46,0 m i występuje w okolicy miejscowości Kamień. Bełdany charakteryzują się brakiem płycizn. Na mapie, poza obszarem przybrzeżnym, brak miejsc gdzie głębokość spada poniżej 2 m.
Charakterystyka głębokościowa jeziora przedstawiona została nie tylko poprzez oznaczenie miejsc o charakterystycznych wartościach głębokości, ale także za pomocą izobat oraz stopniowania kolorystyki mapy. Na mapie przedstawiono linie łączące miejsca kolejno o głębokościach 1 m, 2,5 m, 5 m, 7,5 m, 10 m, 12,5 m, 15 m, 20 m, 25 m i 30 m. Poszczególne poziomy głębokości jeziora wyróżniono kolorystycznie.
Na analizowanej mapie widoczne są cztery wyspy. Wszystkie znajdują się w części południowej akwenu. Charakteryzują się podłużnym, nieregularnym kształtem. Różnią się rozmiarem. Największa z nich znajduje się kilkaset metrów na południe od miejscowości Kamień. Brak danych na temat nazw wysp, a także roślinności czy innych obiektach znajdujących się na nich.
Jezioro Bełdany posiada dwie wyróżniające się zatoki. Pierwsza z nich, Zatoka Iznocka, znajduje się w północno – zachodniej części jeziora. Na jej obszarze znajduje się ujście Krutyni. Druga zatoka, Zatoka Wygryńska, znajduje się w południowo – zachodniej części akwenu, gdzie uchodzi rzeka Nidka.
Na planie znaleźć można dane na temat występującej w rejonie akwenu roślinności przybrzeżnej. Według planu, tylko niewielka część linii brzegowej pokryta jest szuwarami lub wodorostami. Występują one głównie na terenie zatok. Większa część akwenu otoczona lasem, gdzieniegdzie zauważyć można tereny podmokłe porośnięte trawą (głównie okolice zatok). Brak informacji na temat ukształtowania brzegów jeziora. Dodatkowo mapa przedstawia informacje na temat nazw miejscowości leżących na obrzeżach jeziora